Dat goed en verantwoord vertalen aanspraak kan maken op de naam ‘kunst’, behoef ik in het mij toegemeten kwartier en in dit gezelschap nauwelijks meer toe te lichten: de instelling van de Nijhoff-prijs heeft deze aanspraak voorgoed bevestigd, terwijl uit de zojuist voorgelezen rapporten over het werk van de heer Holmes overduidelijk is gebleken hoe volledig gerechtvaardigd het is te spreken van ‘vertaalkunst’. Dat echter een toegewijd vertaler eenzelfde mate van innerlijke spanning, van gekweldheid van geest én van scheppingsvreugde kan ervaren bij zijn werk van ondergeschikt-creatief-zijn als het geval is bij een autonoom-scheppend kunstenaar, met andere woorden dat men hem ook een kunstenaar zou kunnen noemen, is iets dat velen onder u misschien aanvechtbaar lijkt. Het is daarom dat ik vanavond enkele ogenblikken met u stil wil staan bij wat zich bij dat vertalen bij de vertaler van binnen zo al afspeelt.
Terloops wil ik eerst even uw aandacht vestigen op ons unieke en beeldende woord ‘vertalen’. In het Frans, Duits, Engels, Spaans en Italiaans, in de Scandinavische én de Slavische talen, en in nog vele talen meer, heeft dit werkwoord een vorm die of regelrecht teruggaat op het Latijn (Eng. translate, Fr. traduire), óf een nauwkeurige taaleigen transpositie daarvan is (D. übersetzen, Russ. perewoditj), en die neerkomt op het begrip ‘overbrengen’ of ‘overzetten’. Alleen wij spreken van ver-talen, als gevolg waarvan bij ons de ‘ver-taler’ op een edeler benaming kan bogen dan de ‘overbrenger’ of ‘overzetter’ in andere landen. (Dat het doorsnee gehalte van zijn werk bij dat van laatstgenoemden veelal nog achterstaat, is des te betreurenswaardiger.)
Met het woord ‘vertalen’ vallen wij dus in medias res: het gaat er om, in het literaire vlak, vreemde taal tot eigen taal te herscheppen…
…………….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
