Meteen al, in de eerste de beste alinea waarmee Alice’s Adventures in Wonderland (1865) van start gaat, staat een van de zeer vele beroemd geworden Carrollcitaten. Ik cursiveer het bewuste zinnetje:
Alice was beginning to get very tired of sitting by her sister on the bank, and of having nothing to do: once or twice she had peeped into the book her sister was reading, but it had no pictures or conversations in it, “and what is the use of a book,” thought Alice, “without pictures or conversations?”
Meesterlijk natuurlijk: de schrijver maakt hier direct reclame voor zijn eigen boek, waar immers heel veel van zulke ‘pictures and conversations’ in staan. Waarbij we overigens zouden kunnen bedenken dat het in Carrolls eeuw – hij leefde van 1832 tot 1898 – nog vaak genoeg voorkwam dat óók romans voor volwassenen geïllustreerd werden. Maar goed, het boek dat de – naar we mogen aannemen oudere – zus van Alice leest is dus een boek zonder plaatjes.
Dat heeft het meisje snel gezien. Maar hoe, zou je je kunnen afvragen, heeft zij met diezelfde grote snelheid kunnen vaststellen dat er geen ‘conversations’ in staan? Ik denk eenvoudigweg hierdoor: waar de lezer Alice’s Adventures in Wonderland ook opslaat, op zo goed als elke pagina springen de massa’s aanhalingstekens in het oog. In het Engels zijn dat dan ook nog eens de meer opvallende dubbele aanhalingstekens. De avonturen van de kleine Alice, ook die in het vervolgdeel Through the Looking-Glass, wemelen van de gesprekken. Met dat woord heb ik die ‘conversations’ dan maar vertaald, zoals de lezer van Filter hieronder kan zien. Ik citeer die eerste alinea nu in de vertaling van mijn hand die in 1989 verscheen bij Van Goor:
Alice begon er schoon genoeg van te krijgen om almaar naast haar zus te zitten, op de oever, en niets te doen te hebben. Eén of twee keer had ze een blik geworpen in het boek dat haar zus las, maar er stonden geen plaatjes of gesprekken in. En wat heb je aan een boek, dacht Alice, zonder plaatjes of gesprekken?
Nu hoop ik eigenlijk dat de lezer van Filter het direct al zal zien. Niet zozeer dat die ‘pictures and conversations’ vertaald zijn als ‘plaatjes en gesprekken’, maar dat de aanhalingstekens verdwenen zijn. Carrolls aanhalingstekens rond wat de kleine hoofdpersoon denkt. Over die wemeling van aanhalingstekens wil ik het hebben. Maar ik wil eerst nog even stilstaan bij het toeval dat mij destijds de opdracht tot vertaling van het beroemde boek in de schoot heeft geworpen.
Dat ging zo…
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
