Engelstaligen kennen deze luxe niet, of beter gezegd, de Engelse taal biedt andere middelen om spreektaal te nuanceren en daar lag het begin van mijn onderzoek. Niet naar welke middelen de Engelstaligen dan wél tot hun beschikking hebben, maar omgekeerd: hoe gaan literair vertalers om met het ‘gebrek’ aan modale partikels in de Engelse brontekst, terwijl ze zo onmisbaar zijn voor het Nederlands? Hoe lossen ervaren vertalers dat op? Daar is kwantitatief onderzoek naar gedaan, waaruit blijkt dat Nederlandse vertalingen van Engelse literatuur gemiddeld evenveel modale partikels bevatten als literatuur die oorspronkelijk in het Nederlands is geschreven. Ervaren vertalers hebben hier dus een oplossing voor en ik hoopte daar als beginnend vertaler iets van te leren.
Ik verdiepte me in de geschiedenis van het partikelonderzoek in Nederland en Vlaanderen en het viel me op dat geen enkele taalkundige zich had gewaagd aan een strikte afbakening van de modale partikels. Elke opsomming begon met ‘bijvoorbeeld’ of eindigde met ‘enzovoort’. Ook een vastomlijnde definitie van het begrip heb ik niet kunnen vinden. Aan een definitie heb ik me zelf ook niet gewaagd, maar ik heb wel een afbakening gemaakt. Er waren zes woorden die in elke opsomming telkens weer terugkwamen en dat zijn de woorden die ik heb onderzocht: nou, dan, toch, maar, eens, even.
Het leuke aan de selectie hierboven is dat een van de kenmerken van modale partikels meteen in het oog springt; ze kunnen voorkomen in clusters. In de volgende zin, letterlijk een klassiek voorbeeld omdat het al in 1903 is opgetekend door taalkundige J.M. Hoogvliet, krijgen al deze woorden een plek:
‘Geef de boeken dan nu toch maar ’es even hier.’
Je moet wel heel ongeduldig zijn als je je verzoek zo inkleedt, maar het is absoluut een mogelijkheid…
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
