Stijl is voor de schrijver wat kleur is voor een schilder. Bij de schilder ontstaat veel onbewust. Zo ook bij de schrijver, terwijl bij de vertaler elke keuze een bewuste keuze is. Het gaat niet zozeer om techniek, maar om een manier van waarnemen. De vertaler moet aanvoelen wat achter de woorden verborgen is. Een woord wordt nooit willekeurig gekozen. De betekenis hangt af van syntactische beperkingen, van de door de klankkleur van de woorden opgeroepen associaties, en voor alles, van de sfeer die de schrijver heeft willen suggereren. De bijbetekenissen van een uitdrukking, de sous-entendus, wat onuitgesproken blijft, dat alles is vaak belangrijker dan de informatie die de woordenboeken van beide talen te bieden hebben. Ik heb meegewerkt aan de redactie van de grote Van Dale vertaalwoordenboeken Frans. Ik weet wel dat geen enkele dictionaire volledig kan zijn waar het alle voorkomende betekenissen van een woord betreft. Woorden zijn nu eenmaal zelden voor maar een uitleg vatbaar, alleen al vanwege de context waarin het woord wordt geplaatst. Ik denk aan het gebruik van het woordje ‘ijl’ ‒ zo frequent in de literatuur ‒ dat op talloze manieren kan worden weergegeven.
Bovendien zijn het Nederlands en het Frans, een Germaanse en een Romaanse taal, onderling zo verschillend van structuur en klank, dat men, om tekstgetrouw te vertalen, niet kan volstaan met de keuze van voor de hand liggende corresponderende woorden of zinsbouw. Als wij een paar titels van vertaalde boeken onder de loep nemen, blijkt al dadelijk het verschil tussen de twee talen. Het is vaak onmogelijk om titels letterlijk te vertalen…
….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. Hier vindt u het bestand in Word en hier kunt u het juryrapport uit 1998 lezen.
