Wanneer ik een lezer tegenkom die Van Oorschots Russische Bibliotheek niet kent, kan ik mijn verbazing moeilijk verbergen. Een soortgelijke verbazing overvalt me in een boekhandel waar de karakteristieke dundrukdelen ontbreken. Ze horen er gewoon te staan, in een speciale kast, achter de kassa. Zelden zal een vertaalproject zoveel invloed hebben gehad op de nationale literatuur en cultuur als deze naoorlogse bibliotheek. Hoeveel generaties zijn er niet mee opgegroeid, voor wie ‘de Russen’ een begrip is geworden.
Als bij elke mythe is ook hier de exacte oorsprong van het idee voor de bibliotheek moeilijk te traceren. Het verhaal begint in elk geval niet met een plan voor een alles overtreffende Nederlandstalige Russische Pléiade, wel met de meer bescheiden wens Tsjechov in vertaling uit te brengen.
Tsjechov was vóór de oorlog in Nederland, in zoverre men hem al kende, weinig populair, in tegenstelling tot schrijvers als Tolstoj en Dostojevski. Dostojevski werd in Nederland tussen beide wereldoorlogen mateloos bewonderd, Tolstoj aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Anders dan zijn beroemde landgenoten had Tsjechov geen profetische allure. Hij had evenmin een uitgesproken maatschappijvisie. Maar dit manco bleek na 1945, toen men huiverig was geworden voor alles wat zweemde naar al of niet gesloten ideologieën, juist de reden voor zijn ongekend succes. Van Oorschot moet als aankomend uitgever een fijne neus hebben gehad voor de omslag in de smaak van het publiek. Hij beweerde – later – dat het idee voor de vertaling van Tsjechovs verzamelde werken al in de oorlog ontstond. Sterker nog, de gedachte aan een Russische Bibliotheek zou toen al door zijn hoofd hebben gespeeld. Hoewel we een eerzaam uitgever in principe op zijn woord moeten geloven, lijkt dat in dit geval toch een hachelijke zaak. Ik vermoed dat Van Oorschot, wellicht getipt door vertaler Charles B. Timmer, zich heeft laten inspireren door de snelgroeiende naoorlogse populariteit van Tsjechov, vooral onder het toneelpubliek….
…………….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
