Een valkuil voor iedere vertaler is dat de brontaal, het Spaans in dit geval, door de doeltaal, het Nederlands, heen blijft schemeren. Een voorbeeld: het boek speelt aan het begin van de vorige eeuw. De twee hoofdpersonen uit het verhaal, Carlos en José, twee jonge studenten uit Lima – Peru, willen van een door hen aanbeden Spaanse dichter gedaan krijgen dat hij een gedicht voor hen schrijft. Zelf hebben ze ook dichtersambities. De auteur zegt dat als volgt: ‘… y ellos lo son, al menos sueñan con serlo a lo largo de muchas noches en vela como ésta.’ Het gaat hier met name om de woorden sueñan con serlo. Letterlijk luidt de zin: ‘… en dat zijn zij, tenminste zij dromen dat te zijn in lange doorwaakte nachten als deze’. Maar ‘zij dromen dat te zijn’, klonk de redacteur on-Nederlands in de oren. Hier verraadt zich dat Spaans voor mij jarenlang gebruikstaal is geweest en geen vertaaltaal, dat ik wel taalgevoel heb maar geen Nederlandse of Spaanse taalkunde heb gestudeerd. Spaanse modismes klinken me zo normaal in de oren dat ik ze in het Nederlands ook normaal vind, een valkuil voor een vertaler. Kijk, daar ga ik alweer: mijn spellingscontrole zegt dat modismes niet eens bestaat in het Nederlands, maar het klinkt mij normaal in de oren. Het Spaanse modismo betekent zoveel als zegswijze.
Terug naar ons zinnetje ‘zij dromen dat te zijn’. Als we van die hoofdzin een bijzin maken en het werkwoord ser vervangen door een betrekkelijk voornaamwoord dat of daarvan, dan ontstaat er een normaal lopende Nederlandse zin: ‘ … dat is wat dichters doen, en dat zijn zij, dat/daarvan dromen zij tenminste in lange doorwaakte nachten als deze’. En hoewel in de definitieve vertaling ‘dat’ is komen te staan, denk ik bij nader inzien dat ‘daarvan’ nog beter zou zijn, Soñar con algo betekent ‘van iets dromen’ en niet ‘iets dromen’. Ieder woord luistert nauw. En in de toestand waarin ik mij indertijd bevond ontging mij dat.
Van de andere kant heeft de redacteur ook niet per definitie gelijk. De mijne sprak zelf geen Spaans en om bepaalde zinswendingen die hij niet begreep te controleren, nam hij er een andere vertaling, in dit geval de Engelse, bij. Vertalers vinden dat heel vervelend. Het is een blijk van wantrouwen en bovendien: wie garandeert dat de Engelse vertaler een juiste vertaling heeft afgeleverd? In het Spaans betekent het bezittelijk voornaamwoord su zowel ‘zijn’ als ‘haar’ als ‘hun’. Uit de context blijkt dan wat wordt bedoeld.
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
