Als er iets is wat ik mis dan is dat vertalen. Het is alweer decennia geleden dat ik daarmee ben gestopt, marginale uitzonderingen daargelaten (een gedicht, een verhaal, de citaten van Engelse en Franse schrijvers in mijn romans), en niets zou me verhinderen de draad weer op te pakken, behalve dan mijn eigen boeken en de nog altijd slechte honorering van dit essentiële werk waarvan het belang nauwelijks kan worden overschat, niet alleen voor de literatuur maar ook voor het nieuws dat zich aandient, de onzorgvuldige ondertiteling van films en series, de knullige nasynchronisatie van vandaag de dag, de vooruitgang op medisch gebied, het wetenschappelijk onderzoek, de gesprekken tussen machthebbers…
Maar waar ik naar verlang is het literair vertalen, dat mij destijds bijna helemaal in beslag nam. Ik heb altijd beweerd dat vertalen zó veel op schrijven lijkt dat het doodvermoeiend is om de twee te combineren. Het ‘enige’ verschil is dat er een oorspronkelijke tekst is waaraan je trouw moet zijn (maar niet slaafs). Aan dat origineel kleven nadelen en voordelen. Een nadeel is dat je nooit heel erg (maar wel behoorlijk) vrij bent, want je moet zo goed mogelijk in je eigen taal weergeven wat Conrad of James, Proust of Flaubert, Bernhard of Rilke in hun taal hebben geschreven. Dat wil zeggen: je mag niet zelf iets verzinnen. In een roman wel, van de eerste tot en met de laatste regel, en dan kan het gebeuren dat je niet weet hoe je verder moet en zou je het liefst een brontekst tot je beschikking hebben die je de weg wijst en altijd dicteert wat je moet schrijven. Net als de partituur in de muziek is de oorspronkelijke tekst steevast aanwezig, ook al hebben zowel vertalers als pianisten een ruime marge in hun keuzes. De dictie, de voorkeur voor een bepaald woord of de afkeer ervan, het tempo, het ritme, de pauzes, dat is allemaal hun verantwoordelijkheid. En ze kunnen een meesterwerk naar de Filistijnen helpen, dat ook…
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
