Krantenartikelen, leerboeken, handleidingen, televisieseries, films, cornflakesverpakkingen, hinderlijke internetreclames, noem maar op, en uiteraard literatuur: veel daarvan is oorspronkelijk in een andere taal geschreven. Zonder vertalers zouden de bibliotheken – en vrijwel elke boekenkast – akelig leeg zijn. Ook inhoudelijk schraler, want zonder vertalers zou veel gedachtegoed niet tot ons land doordringen, zouden onze auteurs zich minder kunnen laten inspireren door buitenlandse auteurs – zonder vertalingen zouden we net zo geïsoleerd raken als de eilandbewoners van Roy Jacobsen. Toch is de persoon achter die vertaling, degene die brontaal- en cultuur met de doeltaal- en cultuur verbindt, vrijwel altijd onzichtbaar.
Onzichtbaar ook omdat we vrij geïsoleerd werken, op een eilandje zo u wilt: meestal thuis, alleen. En dan is dat onzichtbaar zijn in sommige gevallen, in elk geval het mijne, misschien zo gek nog niet. Want vertalen vereist een mentale en lichamelijke beweeglijkheid die soms het daglicht niet kan velen. Je moet je inleven in diverse personages, ze een stem geven, je moet de beschreven situaties voor je zien, iets wat af en toe gepaard gaat met enig toneelspel; de vertaler moet een taalkundig slangenmens zijn en zich in allerlei registerbochten wringen, mompelt en praat in zichzelf of barst plotseling uit in luidkeelse dialogen om te controleren of die wel bekken, of in een lied om te horen of het ritme wel klopt: een vertaler wikt, weegt, wist, worstelt en wanhoopt: wandelt rond en maakt wilde gebaren: allemaal in het kader van de queeste naar de juiste woorden, de juiste toon. Het soort gedrag dat in het ‘echte’ leven of in een kantoortuin toch met enige argwaan bekeken zou worden en dat in het gunstigste geval leidt tot verbanning naar de bezemkast.
Een onzichtbaar, eenzaam bestaan, een beroep in de marge. Waarom dan toch vertaler willen worden?
….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. Hier vindt u het bestand in Word en hier kunt u het juryrapport lezen.
