Hoe zou een chatbot nu een stempel op de vertaalwereld kunnen drukken? Om het antwoord op deze vraag te formuleren, grijp ik kort terug naar een reeks columns die Martin de Haan twintig jaar geleden publiceerde. In het tijdschrift Filter prees De Haan een nieuwe schrijf- en vertaaltool ‘Tovertaal’ aan. De tool was in staat om anderstalige literaire teksten automatisch in het Nederlands om te zetten en kon zelfs zelfstandig teksten schrijven.
Tijdens de studiedag ‘Vertalen en technologie: geen match made in heaven, maar toch een relatie?’ kwam De Haan met een gesproken variant op die columns. Aan het einde van zijn presentatie refereerde hij aan de Tovertaal-columns. Hij gaf aan dat hij veel reacties op de column had ontvangen: de ene vertaler zag zijn toekomst in duigen vallen, de ander wilde de tool aanschaffen. Blijkbaar had niet iedereen door dat De Haan de tool uit zijn duim had gezogen. Tijdens de studiedag leek het publiek zich niet zo makkelijk om de tuin te laten leiden: het publiek wachtte geduldig op De Haans bekentenis (Tovertaal, c’est moi).
Wat mij altijd doet terugkeren naar Tovertaal-columns, is niet de grap zelf, maar de boodschap: machines zullen nooit in staat zijn om een literaire tekst te doorgronden, laat staan om hem in vertaling weer te geven, met behoud van literaire eigenschappen.
Met ChatGPT, een tool die niet simpelweg vertaalt, maar ook met je communiceert, heb ik besloten de proef twintig jaar na dato alsnog op de som te stellen…
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
