Laten we het over Modiano hebben. Wat maakt zijn boeken zo bijzonder?
Modiano schrijft in pasteltinten, zoals een Morandi schildert. Het lijkt allemaal heel simpeltjes en bescheiden, heel klein. Je merkt nauwelijks hoe hij je eigen fantasie aan het werk zet. Want hij beschrijft bijna niets, en in zijn recente werk beperkt hij zijn palet steeds verder. In zijn nieuwste roman, Om niet te verdwalen, komt een scène voor waarin de hoofdpersoon op goed geluk aanbelt bij een zekere dokter Voustraat, op zoek naar informatie over een episode uit zijn jeugd. Veel nieuws krijgt hij ogenschijnlijk niet te horen, het gesprek verloopt aarzelend, in stugge zinnetjes, en ook het decor wordt slechts summier weergegeven. Het enige tastbare, het enige zintuiglijke en kleurrijke dat in die hele scene wordt genoemd, zijn twee fauteuils bekleed met een Schotse ruitjesstof, en een ‘likeurkoffertje’. De heren drinken een glaasje port. Verder verneem je nog dat de huiskamer een erker heeft en dat er aan weerszijden van de straat bomen staan. Daar moet je het twintig pagina’s lang mee doen. Maar de suggestiviteit van dat spaarzame proza is fabuleus, en die paar details roepen een wereld op als een droom. Modiano heeft zijn proza wel eens ‘une petite musique’ genoemd, dat treft het heel mooi. Hij is een ongelofelijke schrijver.
Die moeilijk te vertalen is?
Ja en nee. Jein! Wel bij uitstek ‘vertaalbaar’, dat zei ik al. Zo bestaan er ook relatief ‘speelbare’ pianostukken, zoals die van Erik Satie. Elke amateur kan ze leren spelen! Maar niet iedereen kan het even mooi als Reinbert de Leeuw. Je hoeft dus geen duivelskunstenaar te zijn om het werk van Modiano in correct en prettig leesbaar Nederlands om te zetten. Maar als je de minimalistische schoonheid van de brontekst aanvoelt en die ten volle wilt respecteren, blijkt het toch weer knap lastig. Het gaat erom een tekst te creëren die als het ware heel zachtjes neuriet, zonder dat de lezer dit per se merkt.
Bij Modiano gaat het erom juist geen al te opvallende zinnen te schrijven, het mag niet te mooi worden. Het is een stille muziek, dus opzichtige welluidendheid dient te worden vermeden! Geen vette assonanties….
…………….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
