Bij het lezen van Mijn Russische ziel viel het me op dat je verblijf in de provincie veel liefdevolle en prachtige portretten opleverde, maar tijdens je periode in Sint-Petersburg wordt je toon grimmiger. Heeft dat misschien te maken met de tegenstelling stad – platteland?
Gedeeltelijk. Sint-Petersburg is altijd een stad geweest met heel veel bloed en ellende en dus ook argwaan, haat en nijd. Maar het komt ook doordat ik er langer zat. In Vologda ben ik maar een half jaar geweest, terwijl ik zo’n vijf, zes jaar in Sint-Petersburg heb gewoond. En in het begin vind je het allemaal prachtig, maar gaandeweg krijg je kritiek, dan gaan je ogen open. Dat is altijd zo. Wie in Amerika of Nederland komt, heeft hetzelfde probleem en het geldt bijna voor iedereen die naar Rusland gaat. Zolang je daar zit, kun je het volhouden en probeer je natuurlijk ook altijd redenen te vinden waarom je er zou blijven. Maar als je eenmaal weg bent, heb je natuurlijk geen reden meer om je aanwezigheid daar te verdedigen. Dan ben je alleen maar blij en slaak je een zucht van verlichting dat je niet meer terug hoeft.
Zolang je in Sint-Petersburg was, kon je je dus niet voorstellen dat je er later zo over zou schrijven?
Nee! Maar je krijgt op den duur altijd te maken met die arrogantie en het enorme minderwaardigheidscomplex van de Russen. Ze willen niet erkennen dat buitenlanders het veel beter doen en weten, want sinds mensenheugenis hebben juist zij het altijd het beste gedaan en het beste geweten. Dat gaat van hoog tot laag, tot de grootste dronkenlap op het Hooiplein in Sint-Petersburg toe. Die stamelt nog: ‘wij zijn het dapperste leger’. De Russen begrijpen ook helemaal niet hoe het hier werkt. Het Nederlandse of westerse systeem is zo fijnmazig. Als je bij wijze van spreken aan een draadje trekt, begint er van alles te bewegen. Maar trek je in Rusland aan een draadje, dan gaat er iemand dood of hij blijft leven, veel verder gaat het niet. Dus voordat ze dat begrijpen! En omdat het westerse systeem ook nog zo goed werkt, raken ze verder gefrustreerd, proberen ze hun gelijk te bewijzen. Dat zie je nu ook met Poetin. Tegen beter weten in gewoon weer oorlog voeren, de hele boel op stang jagen, iedereen tegen elkaar opzetten en denken dat je daar zelf beter van wordt. Ik zie het somber in.
In je brief over de weigering van de Poesjkin-medaille noem je Poetin een groot gevaar voor de vrijheid en vrede op onze planeet.
Inderdaad, en ik heb ook geschreven dat ik in de voetsporen van Poesjkin en Achmatova hard moet zijn wanneer de waarheid dat verlangt. Daarom kon ik de prijs niet uit zijn handen aannemen. Heel lang vond iedereen Poetin een slimme man, de man die de Russen nodig hebben. Diezelfde mensen zien nu wat voor monster het is. Tien jaar geleden, in de eerste versie van Mijn Russische ziel noemde ik hem al een larf. In de nieuwe uitgave is dat een ‘platworm’ geworden. Niet bepaald een enorme evolutie.
Heeft dat vroege inzicht over Poetin te maken met je constatering dat buitenlanders die de Sovjet-Unie nog aan den lijve hebben ondervonden een andere kijk op Rusland hebben dan degenen die er pas later naar toe zijn gegaan?
Ja, als je weet hoe het in de Sovjet-Unie was, heb je een veel breder kader dan wie pas voor het eerst in Rusland kwam na Gorbatsjov, na 1990…
…………….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
