Een verhaaltje van Toon Tellegen over een sprinkhaan die midden in de zomer in een hittegolf jassen probeert te verkopen bleek bijkans onvertaalbaar. Het was mij al opgevallen dat alle deelnemers de sprinkhaan met ‘ krekel’ hadden vertaald, wat toch een heel ander, veel vriendelijker dier is, dan de wat chagrijnige sprinkhaan die in dit verhaaltje optreedt . Het Russische woord voor sprinkhaan, zo bleek, was een collectivum, het roept het beeld op van een wolk sprinkhanen en niet van één dier. En dat was waar het in deze tekst om ging. Dat was nog maar het begin. De sprinkhaan verkoopt jassen en het Russisch heeft geen woord voor ‘jas’. Het enige woord dat erbij in de buurt komt is een leenwoord dat onverbuigbaar is. En aangezien het meervoud in deze tekst essentieel was, kon het niet gebruikt worden. Wel heeft het Russisch afzonderlijke woorden voor regenjas, winterjas, zomerjas, bontjas, zodat de verkoop van ‘jassen’ in het Russisch noodgedwongen werd beperkt tot de verkoop van bontjassen, waarvoor het Russisch het prachtige woord ‘sjoeba’ heeft. Toen de klanten wegbleven zette de sprinkhaan in arren moede een bord in zijn tuin met de tekst: ‘heden zeer koud’. En ook dit bleek in vertaling veel van zijn charme (met dat ‘heden’ dat je alleen nog in reclames van winkels tegenkomt, en dat ‘zeer’ dat niemand eigenlijk meer gebruikt) te verliezen. ‘Vandaag erg koud’, iets anders konden we er niet van maken en dat is toch een stuk minder geestig dan het origineel. Zelfs het Russisch, volgens de meeste Russen toch de enige taal ter wereld waarin je alles kunt uitdrukken, bleek de nodige hiaten te vertonen. Zo werd een verhaaltje over een sprinkhaan die jassen verkoopt een verhaaltje over een krekel die bontjassen verkoopt. Ook leuk maar niet hetzelfde….
…………….. Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
