Bij mijn definitie, vertalen is verzinnen wat er staat, die ik sinds een jaar of vijf, zes hanteer, heb ik willen reageren op dat adagium. Vertalen wat er staat zegt namelijk helemaal niets over wat vertalen is. Getrouwheid oké, maar wat is dat? En is letterlijk altijd getrouw? Moet je niet soms juist verschuiven, omkeren, schrappen of toevoegen? En hoe zit het met ritme en klank en kleur en lengte van zinnen of versregels? Rijm, dat synoniem van slapeloze nachten? We houden ons toch met literatuur bezig?
Je zou kunnen zeggen dat wij vertalers de lezer vooral moeten bedotten, voor de gek houden. Of nee, het is nog erger, we moeten hem een dubbele loer draaien: we moeten hem namelijk laten denken dat hij een andere taal, bijvoorbeeld Portugees, leest, en er tegelijk voor zorgen dat hij die vreemde taal leest met het gemak waarmee hij een oorspronkelijk in het Nederlands geschreven tekst zou lezen. We zijn dus, of we willen of niet, aan het manipuleren. Maar hoe ver gaat je vrijheid daarbij? Wat voor rek zit er in dit spel van dubbele schijn? Dat je je fantasie niet de vrije loop kunt laten, of, wat minder net uitgedrukt, dat je niet maar wat aan kunt rotzooien, is duidelijk. Maar hoe moet het dan wel? Misschien – en ik besef dat ik nu iets gevaarlijks zeg – heeft het wel meer te maken met gevoel dan met verstand. Is vertalen toch meer intuïtie en taalgevoel dan wetenschap….
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
