Af en toe moest ik toch weer uit de huid van de schrijfster treden, want zij noteert de door haar gespreksgenoten spontaan geciteerde versjes woordelijk, en ik moest ze vertalen. Ik zei eerder dat een Rus, rood of niet, ook een mens was als u en ik. Dat laat ik gelden, met de toevoeging dat de Russen, toch iets meer dan wij, hun verhalen doorspekken met versregels en liedjes. Poëzie wordt de Russen al met de paplepel ingegoten dus het hoeft niet te verbazen dat in Sovjet-Rusland voor het optreden van een bezoekende dichter geen achterzaaltje van een café werd afgehuurd, maar meteen een heel stadion. Vaak citeert iemand bij Alexijevitsj een vers Poesjkin, een strofe Majakovski of drie regeltjes Tsvetajeva. De oplettende Russische lezer hoort in zijn hoofd dan meteen de rest, maar de Nederlander of Vlaming natuurlijk niet. Als vertaler moet je dan je best doen om van één zo’n regeltje nog net iets te maken, anders begrijpt de lezer niet waarom bijvoorbeeld een meisje, met haar moeder en zusje gedeporteerd naar Siberië, wonend op een laag geitenkeutels in een kuil in de grond, gewikkeld in lappen bij gebrek aan kleren, nog vreugde kan putten uit een Poesjkingedicht dat begint met de regels: ‘Bij vorst met zon is ’t buiten prachtig, wat lig je, liefje, nog te wachten?’
Maar behalve door de kracht van echte poëzie blijken vooral de vrouwen in de werken van Alexijevitsj een merkwaardig grote steun te vinden in de lofliederen op hun grootse vaderland, liederen die ze tijdens hun verhaal met tranen in hun ogen spontaan beginnen te zingen, ook wanneer hun hele familie door de leider van datzelfde mooie vaderland is afgeslacht. Dan zie je verbijsterd wat ooit geslikte propaganda vermag, en tegelijk hoe vakkundig gecomponeerde marsmuziek met opwekkende tekst de goedgelovige mens voorgoed in de ban kan houden…
…..Download rechtsboven de PDF voor de volledige tekst. Als uw voorkeur uitgaat naar Epub-formaat, kunt u het bestand downloaden door hier te klikken. En hier vindt u het bestand in Word.
